'Ik vind het heerlijk om na al die jaren zelfstandig te kunnen leven'
Al op de basisschool kreeg Friso Roskam (27) te horen dat hij in zijn leven moest zien te dealen met een vorm van autisme. Op z'n negentiende verruilde hij het ouderlijk huis voor begeleid wonen. Dat pakte niet meteen goed uit. 'Ik kwam na zes jaar als een wrak uit de strijd'. Nu woont hij bij de Leermakers Autismegroep. 'Dankzij Leermakers ben ik eindelijk de juiste weg ingeslagen.'
Tekst en fotografie: Chris Korsten
Hij zit ontspannen op de buitenplaats van zijn woning, met een speelse kitten op z'n schoot. "Ik ben een dierenliefhebber. Dieren zijn zo puur, ze hebben van nature weinig kwaads in zich." De woning van de Leermakers Autismegroep, vlakbij de Bossche binnenstad, telt vijf kamers met gemeenschappelijke voorzieningen. "Sinds eind september woon ik hier. Ik vind het heerlijk om na al die jaren zelfstandig te kunnen leven." Voorlopig krijgt Friso nog regelmatig bezoek van zijn persoonlijke (ambulante) woonbegeleider van Leermakers Autismegroep. Die niet alleen als vraagbaak maar ook als luisterend oor en coach fungeert.
Pesterijen
Friso groeide op in Ridderkerk, in een gezin met vier oudere broers. Er stroomt Javaans bloed door zijn aderen. Zijn overgrootvader kwam vanuit Nederlands-Indië naar ons land. "Mijn jeugd was niet echt leuk, deels veroorzaakt door pesterijen. De reden? Ik had een grote onderlip. Kinderen zijn soms hard onder elkaar. Om van het gepest af te zijn, is de lip operatief gecorrigeerd. Het was daarna best spannend om weer naar school te gaan. Mijn lip zat vol korsten."
In die periode werd bovendien een vorm van autisme bij hem gediagnosticeerd. De precieze aard ervan was onduidelijk. Het werd geplaatst op de scheidslijn tussen het autistisch spectrum PDD-NOS en een zwaardere vorm. Zelfs Asperger kwam voorzichtig ter sprake. "Ik was op mezelf, had niet veel vriendjes. En dat in combinatie met een laag zelfvertrouwen. Ja, ik voelde me anders dan mijn leeftijdsgenootjes."
Met succes
Friso deed eerst de vmbo-tl in Rotterdam. Met de hakken over de sloot haalde hij z'n diploma. Hierna ging hij, eveneens in de Maasstad, naar het Hout- en Meubileringscollege (HMC). Een meubelmakersopleiding op niveau 2 die hij na twee jaar met succes afrondde. Hij was al aan een vervolgstudie begonnen, maar strubbelingen thuis wierpen een drempel op.
Begeleid wonen zou een oplossing kunnen brengen, maar zijn eerste ervaring pakte voor hem averechts uit. Friso ervaarde de huisregels als streng. "Discipline was het sleutelwoord. Je begon de dag met een ontbijt. Maar hé, wel netjes met mes en vork! Overdreven. Daar kon ik maar niet aan wennen", zo herinnert Friso zich.
Na het avondeten stond er nog een verplicht nummer op het programma: gezamenlijk koffiedrinken. "Voor elkaar inschenken was part of the deal. Van enige spontaniteit was niet of nauwelijks sprake. En wat de etenswaar betreft: die verdween later op de avond achter slot en grendel. Ja, je kreeg een bakje chips, daar was alles mee gezegd."
Eenzaamheid
Omdat Friso het regime als streng ervaarde, zocht hij zijn heil in 'verboden dingen': "Ik had soms zin in een jointje. Alles even van je af zetten. Niet meer en niet minder. Maar het was daar absoluut uit den boze". Af en toe lukte het, maar het voorkwam niet dat het Friso van kwaad naar erger ging. "Ik begon bijvoorbeeld mijn armen te bekrassen met een zakmes. Uit pure onmacht en onverschilligheid. Omdat ik me totáál niet begrepen voelde en ik steeds meer last kreeg van eenzaamheid en depressies." Friso moest er voor zijn gevoel weg.
Een overplaatsing naar een de autismeafdeling van een andere instelling bleek geen verbetering. "Óók hier ging het eten 's avonds achter het slot. Honger? Dan had je pech. Een andere standaardregel was dat je moest melden dat je de deur uitging. Ik voelde mij hierdoor een klein kind. En als je vóór 23.00 uur niet binnen was, kon er een sanctie volgen. Het was een open instelling, maar weglopen kon niet. Waar moet je dan heen? De straat is voor mij nooit een optie geweest."
Dagbesteding
De dagbesteding was een van zijn weinige uitlaatkleppen. Bij een kringloopwinkel en daarna in de horeca vond hij passende en inspirerende dagbesteding. Het begeleid wonen bleef echter een probleem: "Na zes jaar begeleid wonen, was ik in verschillende opzichten geen meter opgeschoten."
Ruim twee jaar geleden scheen echter opeens licht aan het eind van de tunnel. Bij Leermakers Autismegroep kwam een plek vrij in een wooninitiatief in de Bossche wijk De Muntel. Een kleinschalige woonvorm met gemeenschappelijke voorzieningen. Met de hulp van enkele vaste begeleiders kreeg hij een serieuze kans om aan z'n toekomst te werken. "Vanaf de eerste dag had ik het gevoel dat het snor zat. Ik voelde meteen respect en vertrouwen. Ik voelde me écht gezien, op een menselijke manier. De begeleiders pushten niet en keken nadrukkelijk naar mijn mogelijkheden, niet naar mijn onmogelijkheden. Dit op grond van heldere en haalbare doelen die ze samen met mij hebben opgesteld. Die persoonlijke opstelling was toen compleet nieuw voor me."
Tramkade
De locatie zélf, middenin een centraal gelegen woonwijk, beviel hem evenzeer. "Als je niet geïsoleerd woont, ben je eerder geneigd van alles te ondernemen. Ik had al vrij snel mijn vizier gericht op de Tramkade, de culturele hotspot van Den Bosch. Ik ben vrijwilliger geworden bij Jong Actief en later bij het World Skate Center en W2 Poppodium. Corona heeft de boel echter tijdelijk op een laag pitje gezet. Verder ben ik actief betrokken geweest bij het Rauwkost Festival en de Kings of Colors. Ik hou van sociaal én creatief bezig zijn. Ik ben blijkbaar geen stereotype autist. Ik vind het fijn om een open boek te zijn."
Door alle positieve energie viel langzaam maar zeker het 'zeer' van de afgelopen jaren van hem af. "Ik maakte snel stappen. Voor een groot deel dankzij de warmte en de gezelligheid in huis. Het is per slot van rekening je basis. En we hebben onderling goede sociale contacten."
Hartje stad
Na anderhalf jaar verhuisde de hele groep naar een nieuw verworven pand van Leermakers Zorggroep in de Hinthamerstraat, hartje stad. Er veranderde niet veel, met zijn ontwikkelingen gaat het nog altijd de goede kant op. "Nee, ik ben niet bang dat ik me ooit nog ga overgeven aan gekras. Dat neemt niet weg dat bepaalde dingen uit het verleden me nog steeds tegenhouden. Alles heeft tijd nodig, logisch. Ik heb vijfentwintig jaar een masker gedragen. Nu aan mij de eer om dat masker stukje bij beetje af te zetten. Ze zeggen dat je eerst je oude littekens onder ogen moet zien en dat pas daarna het herstel kan beginnen. Ondanks mijn leeftijd heb ik al een 'oude' ziel. Omdat ik het nodige voor de kiezen heb gehad. Wat ik in elk geval niet doe, is televisie kijken. Ik ben overgevoelig voor alles wat met onrecht te maken heeft; ik ben snel pissed van alle negativiteit."
Kunstzinnige projecten
In de nabije toekomst wil Friso zich richten op uiteenlopende (gedetailleerde) kunstzinnige projecten. "Ik ben onder meer bezig met het maken van een combinatie tussen een gitaar en een basgitaar. Die krijgt de vorm van een draak. Met twee aparte halzen. Ik heb zoiets nog niet eerder gezien, misschien is het wel een regelrechte primeur. En als hij klaar is, wil ik er natuurlijk zelf op spelen. Ik ben redelijk muzikaal. Vandaar." Ook een opleiding aan de kunstacademie prijkt op het verlanglijstje. Komend studiejaar hoopt hij eraan te beginnen.
Tot slot: zijn uiterlijk is de laatste tijd hier en daar wat veranderd. Onder andere een neus- en lippiercing zijn nieuwe uiterlijke kenmerken. "Fijn dat ik dit soort keuzes voortaan helemaal zelf kan maken, zonder constant verantwoording af te hoeven leggen. Ik mag eindelijk zijn wie ik ben!"
Meer info?
Op onze pagina's begeleid wonen en dagbesteding lees je meer over deze diensten van de Leermakers Autismegroep.
.
Terug naar berichten